Hoe belangrijk is geur?
Geur is veel belangrijker dan je denkt. Het zorgt dat we ziektes en gevaar vermijden en bepaalt met wie we het bed delen
Ben je liever blind, doof of heb je liever anosmie? Wat voor ding? Anosmie. Dat is het onvermogen om te kunnen ruiken. Ik kies zonder twijfel voor het laatste. Zien en horen vind ik veel belangrijker dan geur. Geur heeft voor mij niet zo heel veel toegevoegde waarde. Toch schijnt niet kunnen ruiken veel erger te zijn dan je denkt. Honderduizend mensen in Nederland hebben anosmie en ook corona veroorzaakt geurstoornissen. Het lijkt voor ons minder belangrijk omdat geur heel onbewust invloed heeft op onze keuzes, maar uit onderzoek blijkt dat niet kunnen ruiken vaker tot depressieve klachten leidt dan gehoorverlies of blindheid. Maar waarom is geur zo belangrijk? En wat voor evolutionair voordeel heeft het?
De stank van dood en verderf
Wat is jouw reactie als je boven een gore wc hangt en de poepgeur van 10 verschillende mensen ruikt? Walging en afschuw. Hetzelfde heb je met verrot eten, de stank van dood, mensen die uit hun mond stinken, zweetlucht, geur van braaksel, en stinkend water. Ook zieke mensen stinken. Die walging zorgt ervoor dat je ervan wegblijft en zelf niet ziek wordt. Niemand die eraan denkt om stinkend vlees te eten of om lekker in een hoopje mensenpoep te liggen. Ook walgen we meer van bijvoorbeeld de stank van onze eigen soort dan van een andere soort. Mensenpoep vinden we veel viezer dan paarden- of koeien poep. De kans is vele malen groter dat we ziek worden van menselijke uitwerpselen dan van poep van een andere soort.
De oude Grieken dachten zelfs dat de geur zelf ziektes veroorzaakt. Deze ‘miasma’-theorie werd door veel samenlevingen aanvaard, niet alleen Europa, maar ook China en India. De krachtige geur van bijvoorbeeld slachtoffers van de builenpest deed ons walgen. De etterende inhoud van gescheurde builen had een zeer sterke geur. Het is dan gemakkelijk om te denken dat deze geuren ons besmetten. De geur werd als een gevaar voor de gezondheid worden beschouwd. Mensen vermeden daarom ook de adem van slachtoffers van de pest. Evolutionair gezien is het vermijden van (bepaalde geuren) stank voordelig. Iemand die niet ruikt zal minder walging ervaren en sneller besmet raken met ziektes.
Geur heeft invloed op sociale interacties en partnerkeuze
Maar geur zorgt niet alleen voor walging. Vond je het bijvoorbeeld als kind niet fijn om in het bed van je ouders te liggen omdat het zo fijn rook. En hoe lekker ruikt de zoete geur van je baby. Ook je vriend(in), man of vrouw vind je vast wel lekker ruiken. Het hebben van een reukzin zorgt niet dus alleen dat we stank vermijden, maar bepaald ook met wie we omgaan en met wie we seks hebben. Lichaamsgeuren tonen de kwaliteit van het immuunsysteem van je partner en de seksuele oriëntatie. Bovendien geven mannen de voorkeur aan de geur van vrouwen terwijl ze zich in de vruchtbare fase van hun menstruatiecyclus bevinden, een effect dat vervaagt wanneer vrouwen anticonceptiva gebruiken.
Je verspreidt de geur van je zweet niet alleen via je oksels, maar ook je tranen en handen zorgen dat je chemische signalen zich verspreiden. Zo communiceren we allemaal onbewust via de geur van ons zweet (ja jammer, ook als je parfum gebruikt) . De mens behoort tot de meest geurige hominide-soorten. We ruiken bijvoorbeeld seksuele opwinding en of iemand beschikbaarheid is. We ruiken of iemand familie is, zijn gezondheidsstatus, het geslacht en de leeftijd, maar ook emotionele toestanden zoals angst, walging, agressie/competitie, verdriet en geluk. Dankzij ons reukvermogen kunnen we gevaar vermijden en onze overlevings- en voortplantingskansen vergroten. Geen wonder dus dat je depressief wordt als je anosmie hebt en de sociale wereld om je heen niet kan ruiken.
Parfum kopen? Alle parfums online
Wil je meer weten over waarom de evolutie ons een ‘gedragsmatig immuunsysteem’ heeft opgeleverd waardoor we ziekteverwekkende dingen mijden zoals zieke mensen, snot of braaksel, lees dan mijn bericht
Bronnen: Sanne Boesveldt, The olfactory system, NPOradio1