Waar komt onze politieke voorkeur vandaan?
Onze politieke voorkeur is deels genetisch. Je gedrag en persoonlijkheid hebben invloed op je keuze. Grofweg kunnen we mensen indelen in twee groepen. De mensen die samenwerken met andere groepen en meer delen, en een groep die meer waarde hecht aan de eigen groep. Beide groepen en hun opvattingen hebben een evolutionaire oorsprong en waren voordelig toen we nog jager-verzamelaars waren.
Binnenkort mogen we allemaal weer stemmen bij de tweedekamerverkiezingen. Ik heb nog geen idee welk cirkeltje ik dit keer rood inkleur. De politieke keuze in mijn vriendenkring varieert van SP tot aan Thierry Baudet. Wat ik me altijd afvraag is hoe het komt dat mensen daarin zo verschillend zijn. Lange tijd dacht ik dat het vooral de omgevingsfactoren, zoals opvoeding, baan, etc., waren die de keuze van een persoon bepaalde maar ook je genen spelen een belangrijke rol.
Genen en politieke voorkeur
Wat je kiest is voor een deel erfelijk bepaald. Genen hebben invloed op iemands politieke standpunten, schrijft Amerikaanse politicoloog-bioloog Pete Hatemi van de Pennsylvania State University in zijn boek Man is by nature a political animal. ”Genen staan aan de basis van hoe iemand op zijn omgeving reageert. Een gen codeert voor een eiwit dat van invloed is op hormonen of neurotransmitters. Die zijn op hun beurt van invloed op onze emoties en gemoedstoestand, en die hebben vervolgens weer invloed op hoe wij onze omgeving waarnemen.” Het is dus niet zo dat er een ‘SP’-gen bestaat . Iemands gedrag en eigenschappen hebben invloed op wat iemand stemt. Waarschijnlijk is 40 procent van onze politieke voorkeur genetisch bepaald, volgens Hatemi.
Het gevoel van sociale veiligheid blijkt bijvoorbeeld een bepalende factor te zijn in politieke meningsvorming. Mensen die heftiger reageren op angstige situaties zijn vaker voorstander van de doodstraf en verhoging van militaire uitgaven en vaker tegenstander van het homohuwelijk en immigratie. Maar ook bijvoorbeeld genen die coderen voor bepaalde receptoren voor de neurotransmitter dopamine worden geassocieerd met waar we vallen op de liberaal-conservatieve as. Van de vrouwen die zeer liberaal waren, was 62 procent drager van bepaalde receptorgenen die eerder in verband werden gebracht met eigenschappen als extraversie en het zoeken naar nieuwe dingen. Je politieke voorkeur houdt dus verband met verschillende persoonlijkheidskenmerken.
De prosocialen en de competitieven
Je kunt mensen en hun politieke voorkeuren grofweg indelen in 2 groepen, volgens Professor Quentin Atkinson. In zijn artikel heeft hij het over de ‘prosocialen’ (economic conservatism) en de ‘competitieven’ (social conservatism). ”Deze 2 groepen zijn te vinden in alle culturen”, schrijft hij. De prosocialen vinden zaken belangrijk als belastingen, door de overheid gefinancierde gezondheidszorg, welzijnsprogramma’s en gratis onderwijs. De tweede groep, de competitieven zien de wereld als een ‘competitieve jungle’, waarin dominantie, ongelijkheid en machtsongelijkheid alledaags zijn. Zij vinden kwesties als traditionele sociale waarden, strafrecht, patriottisme, nationale veiligheid, homohuwelijk en religie belangrijk. Deze groep ziet de wereld als bedreigender, gevaarlijker en onvoorspelbaar.
Evolutie, samenwerken en groepen
De politieke voorkeuren van deze groepen hebben een evolutionaire ontstaansgeschiedenis, volgens Atkinson. ”Nadat we ons afsplitsten van andere mensapen hebben twee grote verschuivingen plaatsgevonden die onze groepssamenwerkingen bepalen”, schrijft hij. Ten eerste begonnen we steeds meer samen te werken met andere groepen en hielpen elkaar. We deelden onze buit tijdens voedseltekorten en hadden empathie voor elkaar.
De tweede verschuiving ontstond toen onze groepsgrootte toenam en we ons steeds verder verspreidden. We begonnen te concurreren met andere groepen en werden afhankelijker van onze eigen groep. Deze veranderingen resulteerden in een ‘groepsgerichte’ menselijke psychologie met emoties, zoals schaamte, groepstrots en morele afkeer. Mensen conformeren zich aan sociale normen, straffen derden die sociale normen overtreden en onderscheiden zich als groep door culturele kenmerken zoals religie, taal en accent. “Mensen zijn uniek in wat we hun groepsachtigheid zouden kunnen noemen; In tegenstelling tot andere mensapen geven we veel om sociale normen en haten we het als andere groepsleden de regels overtreden, zoals blijkt uit de huidige lockdown van Covid-19.”
Politieke voorkeur wordt niet alleen bepaald door je DNA
De tegenstrijdigheid tussen hiërarchie en samenwerking, en tussen conformiteit en individualisme zijn al eeuwenoud. Zowel genen als onze omgeving hebben invloed in hoeverre onze mening daarover varieert. In tijden van stress en bedreiging, zoals in de huidige tijd met corona, hechten we ons weer meer aan onze groep en veranderen we meer richting de ‘competitieven’. Onze mening kan dus variëren en is afhankelijk van de tijd en omgeving waarin we leven. Ons stemgedrag ligt dus niet onveranderlijk vast in ons DNA, zegt ook Hatemi tegen het NRC. ”Natuurlijk laten mensen zich beïnvloeden door argumenten en campagnes. Er is voor mensen nog alle ruimte voor rationele keuzes bij het stemmen. Dat iemand aanleg heeft voor een bepaalde politieke opinie of gedrag, hoeft nog niet altijd te betekenen dat het ook direct in stemgedrag tot uiting komt.”
Welk vakje je volgende week inkleurt, staat dus niet vast in je DNA. Maar er zijn waarschijnlijk wel honderden genen die jouw politieke voorkeur beïnvloeden. In ieder geval succes met het maken van je keuze.
Meer weten over nature, nurture? Check dan mijn berichten over epigenetica en de invloed van mijn omgeving en genen op mijn persoonlijkheid